CD4+ ve CD8+ T hücreleri dışında (klasik) bir takım T hücreleri vardır, bunlara sıradışı T hücreleri adı verilir. Sıradışı T hücreleri klasik T hücrelerinden farklı olarak MHC I ve II molekülleri ile sunulan antijenleri tanımazlar, bunun yerine farklı yapılar ile sunulan antijenleri tanırlar. Bir başka deyişle, sıradışı T hücreleri αβ T hücreleri ve γδ T hücrelerinden polimorfik olmayan (non-plymorphic) antjen sunan molekülleri tanıyanlara verilen isimdir. Sıradışı T hücrelerinin TCR'leri vardır ve klasik T hücrelerinden farklıdır. Sıradışı T hücrelerinin TCR'leri klasik T hücrelerinin TCR'leri kadar çeşitli değildir, çeşitlilikleri sınırlıdır. Ve sıradışı T hücreleri, klasik T hücrelerine oranla daha hızlı sitokin yanıtı başlatır ve klonal ekspansiyonla çoğalırlar. Sıradışı T hücrelerinin tanıdığı antijen sunulan moleküllerin bir bölümünün kodlandığı genler MHC lokusu (CD1a, CD1b, CD1c, CD1d ve MR1) dışındayken diğer bir kısmı MHC lokusunda (HLA-E, HFE, H2-M3 and H2-Q9) yer alır. Sıradışı olarak adlandırılmalarının nedeni klasik peptid antijenleri tanımamaları ve daha çok lenf dokuları dışında bulunmalarıdır. Sıradışı T hücreleri dolaşımdaki T hücrelerinin %10 kadarını ve ayrıca genellikle karaciğer ve bağırsak gibi dokularda T hücrelerinin çoğunluğunu oluştururlar. Sıradışı T hücreler, otoimmünite, kronik enflamasyon ve kanser ile ilişkilendirilmektedir.
Sıradışı T hücrelerinin sınıflandırılması bir karışıktır. Sınıflamadaki en önemli nokta, antijen sunan hücrenin sıradışı T hücresine antijeni sunma aracıdır ve bu da klasik T hücrelerinden farklı yapıda olduğu için ayrı olarak sınıflandırılırlar.
Pellicci, D.G., Koay, HF. and Berzins, S.P. Thymic development of unconventional T cells: how NKT cells, MAIT cells and γδ T cells emerge. Nat Rev Immunol 20, 756–770 (2020). https://doi.org/10.1038/s41577-020-0345-y
Godfrey, D., Uldrich, A., McCluskey, J. et al. The burgeoning family of unconventional T cells. Nat Immunol 16, 1114–1123 (2015). https://doi.org/10.1038/ni.3298