Hücrenin çoğalma evreleri


Çekirdeği olmayan hüceler (prokaryot) hücre siklüsü binary fission ile olur. Çekrideği olan hücrelerde (ökaryot) hücre siklüsü üç periyoda ayrılır: interfaz, mitotik (M) faz ve sitokinez. İnterfazda hücre büyür, kendi bölünmesi için mitoz hazırlığına girer ve gerekli besinleri biriktirir sonra DNA’sını iki katına çıkarır. Mitoz fazında hücre iki ayrı hücre olur ve yeni hücrelere yavru hücreler adı verilir. Son period olan sitokinezde ise artık yeni hücre tamamen bağımsız bir hücre halini alır.


G0 fazı

Bölünmeyen hücreler G1’den G0’a geçerek uzun süre hareketsiz kalırlar (genellikle nöronlar). Bu genellikle tamamen farklılaşmış hücreler için geçerlidir. Bu gibi hücrelerin bölünmesi kanserleşmesi gibi anormal bir durumdur. Bazı hücreler ise (bazı karaciğer, böbrek, mide hücreleri gibi) G0 fazına yarı kalıcı olarak girer. Birçok hücre ise hiçbir zaman G0 fazına girmez ve hayat boyunca bölünmeye devam eder (epitel hücreleri gibi).


İnterfaz

Hücre bölünmeye başlamadan önce bütün besinleri alması gerekir. Bütün hazırlıklar interfaz fazında yapılır. İnterfaz yeni oluşan hücre ve çekirdeğinde hücre tekrar bölünmeden önce yapılan değişiklikler serisidir. G0’a dinlenme fazı denmesinin nedeni bölünmeye ait her hangi bir hazırlığın olmamasıydı, interfazda ise hareket vardır. Tipik olarak interfaz hücrenin siklusunun için geçen zamanın %90’nını alır.

İnterfazın üç basamağı vardır: G1, S ve G2. Hücrenin çekirdeğindeki kromozomlar S basamağında ikiye katlanır.

  1. G1 fazı; İnterfazın ilk fazı, M fazından DNA sentezinin başlamasına kadar geçen faza G1 adı verilir (G gap yani boşluk anlamında kullanılır). Aynı zamanda G1 fazı büyüme fazı olarak ta adlandırılabilir.
  2. S fazı; DNA replikasyonu başladığında başlar, tamamlandığında bütün kromozomların replikasyonu tamamlanmıştır (örneğin her kromozomun iki kromatidi varıdır). Bu fazda DNA miktarı ikiye katlanarak ploidisi aynı kalır. Bu faz hızla tamamlanmalıdır çünkü baz çiftleri mutajenlere duyarlıdır.
  3. Mitoz (M fazı, mitotik faz); Kısa bir fazdır ve bu fazda çekirdeğin bölünmesi gerçekleşir (karyokinez). M fazı karmaşıktır ve aynı zamanda çok iyi düzenlenmiştir. Olaylar zinciri fazlara ayrılmaktadır: profaz, metafaz, anafaz, telofaz ve sitokinez (sitokinez mitozun bir parçası olmamasına rağmen mitozudan hemen sonra sitoplazmanın ayrılmasının gerçekleştiği fazıdır). Mitotik faz (M) mitoz ve sitokinezden oluşur ve hücre siklüsü için gereli sürenin %10 kadarını alır.