JAK/STAT sinyal ileti yolağı

Signal transducer and activator of transcription (STAT), janus kinaz (JAK) enzimi tarafından fosforlize edilir, dimerize olur ve sonra ilgili genlerin ekspresyonunu düzenlemek için hücre çekirdeğine çekirdek membranından geçerek girer. Bu yolağa JAK/STAT sinyal ileti yolağı adı verilir. Bu yolak için ikincil mesajcı gerekmez. JAK/STAT aynı zamanda IL-6 sinyal ileti yolağı olarak da bilinmektedir. Bu sinyal yolağı vücudun fonksiyonlarında ve bazı önemli biyolojik işlemlerde (hücrelerin farklılaşması, apopitoz, immün regülasyon ve hematopoez gibi) rol oynar. Günümüzde bu konuyla ilgili çalışmalar hastalıklar (kanser ve enflamatuvar hastalıklar) ve tedavileriyle ilişkili olarak devam etmektedir.

JAK/STAT sisteminin çalışma mekanizması

Sitokin reseptöre bağlandıktan sonra dimerizasyonu başlatır, JAK kinaz reseptörleri fosforiller. İkinci olarak restptörün katalitik domaininde bulunan tirozin kalıntıları (resüdues) fosforillenir ve ortamda bulunan amino asitler için bir bağlanma bölgesi oluşturur. STAT proteininde SH2 domaini yeni oluşan bu bölgeye bağlanır. Üçüncü basamakta, STAT'lar fosforillenir ve dimer oluşturmaları için aktive olurlar. Son basamakta, sitoplazmadaki dimerize olmuş STAT'lar nükleusa transfer olur ve DNA'da ilgili bölgeye bağlanarak buradaki genlerin ekspresyonunu düzenler.

JAK/STAT sinyal ileti
Şekil 1. JAK/STAT sinyal ileti yolağı.

Kaynaklar

Villarino AV, Kanno Y, O'Shea JJ. Mechanisms and consequences of Jak-STAT signaling in the immune system. Nat Immunol. 2017;18:374-384.