Nükleik asitleri tanıyan Toll-like reseptörler


Beş çeşit TLR çeşidi nükleik asit ligandı (nükleik asit sensing TLR) tarafından aktive edilebilir:

  1. TLR3; çift zincirli RNA'yı tanır
  2. TLR7, TLR8 ve TLR13 tek zincirli RNA fragmanlarını tanır
  3. TLR9; metillenmiş olmayan CpG motiflerini içeren tek zincirli DNA'yı tanır.

Nükleik asit sensing TLR'ler özelikle virüslerin bağışıklık sistemi tarafından görülmesi açısından önemlidir çünkü virüslerin diğer mikroorganizmalarda olduğu gibi ortak olarak tanınabilecekleri bir yapısı yoktur. Bunun dışında nükleik asit sensin TLR'ler diğer patojen türlerinin de nükleik asitlerini tanıyabilmektedir. Nükleik asit sensing TLR'lerin uygunsuz yere aktive edilmesi sistemik lupus eritematozus ve psöriyazis gibi otoimmün ve otoenflamatuvar hastalıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Konağın kendi nükleik asitleri de olduğu için nükleik asit sensing TLR'lerin aktivasyonu için bir eşik olmalıdır. Bu eşiğin çok düşük veya çok yüksek olmaması gerekir. Bu aynı zamanda bir nevi self ile non-self ayırımı gibidir. Nükeik asit sensing TLR'ler arasında eşik değeri farklılıklar gösterebilir. TLR'nin aktive edilmesi için gerekli eşik değeri birden çok mekanizmanın etkişsi altındadır: Bölümlenme, ligandın varlığı, reseptörün ekspresyonu ve sinyal iletimi. Nükleik asit sensin TLR'nin aktivasyonu endozomla sınırlıdır. TLR, nükleik asitle mikroorganizma fagosite edilip parçalara ayrıldıktan sonra karşılaşır. Bu şekilde TLR'nin patojen tarafından engellenmesi bertaraf edilir. Sitozolik sensörler, patojene ait nükleik asitleri hücre direkt olarak enfekte edildiğinde tanır. Bu patojenin hücreye giriş stratejisinden etkilenebilir. Nükleik asitlerin TLR tarafından endozomda görülebilimesinin bir başka yararı da self nükeik asitlerden uzak olmasıdır. Bölümlemeye ek olarak ligandın varlığı da self ayırımının yapılmasında yararlıdır. Endozomda nükleik asit miktarını etkileyen bazı faktörler varıdr, bu sayede TLR'nin aktive edilmesi de kontrol altına alınır. Nükelazlar self nükleik asitlerin miktarını azaltır. Fakat bunların bir yararı olmayabilir. TLR ekspresyonunun düzenlenmesi de self ayırımında yararlıdır. Bu sayede hücrede ne kadar reseptörün işlev göreceği belirlenir. TLR aktive edildikten sonra ne kadar sinyalin iletileceği de düzenlemede rol oyanmaktadır.


Kaynaklar

Lind NA, Rael VE, Pestal K, Liu B, Barton GM. Regulation of the nucleic acid-sensing Toll-like receptors. Nat Rev Immunol. 2022 Apr;22(4):224-235. doi: 10.1038/s41577-021-00577-0. Epub 2021 Jul 16. PMID: 34272507; PMCID: PMC8283745.