Transkripsiyon faktörleri

Transkripsiyon faktör (TF), DNA'dan mRNA'ya genetik bilginin aktarılmasını, DNA sekansının belli bir bölümüne bağlanarak, kontrol eden proteinlerdir. İnsan genomunda yaklaşık 2800 kadar DNA-bağlanma domaini olan protein bulunmaktadır ve bunların yaklaşık 1600 kadarını transkripsiyon faktörünün oluşturduğu tahmin edilmektedir. Buna göre genomdaki genlerin %10 kadarı transkripsiyon faktörlerini kodlamaktadır. Bu nedenle TF, insandaki en geniş protein ailesini oluşturur.

  1. Genin açılıp kapanmasını sağlar; hücrede zamanında istenilen miktarda gen ünrünün elde edilmesini kontrol altına alır.
  2. Hücrenin bölünmesi, büyümesi ve ölümünü koordine eder.
  3. Embiryonik gelişmede hücrenin göçü ve vücuda dağılımını organize eder
  4. Hormon gibi hücrenin dışından gelen sinyallere yanıt oluşmasını sağlar

TF tek başına veya diğer proteinlerle birlikte kompleks halde çalışır. TF, düzenleyecekleri genin bitişiğindeki en az bir bölgeye bağlanma özelliğine sahip DNA-bağlanma domaini içerir. DNA bağlanma domainine göre transkripsiyon faktörleri gruplandırılmaktadır.

Gen ekspresyonunda yer alan basamaklar
Şekil 1. Gen ekspresyonunda yer alan basamaklar

Kaynaklar

Cuartero, S., Stik, G. and Stadhouders, R. Three-dimensional genome organization in immune cell fate and function. Nat Rev Immunol 23, 206–221 (2023). https://doi.org/10.1038/s41577-022-00774-5

Hosokawa H, Rothenberg EV. How transcription factors drive choice of the T cell fate. Nat Rev Immunol. 2021 Mar;21(3):162-176. doi: 10.1038/s41577-020-00426-6. Epub 2020 Sep 11. PMID: 32918063; PMCID: PMC7933071.

Smale ST, Natoli G. Transcriptional control of inflammatory responses. Cold Spring Harb Perspect Biol. 2014 Sep 11;6(11):a016261. doi: 10.1101/cshperspect.a016261. PMID: 25213094; PMCID: PMC4413233.