Viral enfeksiyon veya kanser gibi bağışıklık sistemin uzun süre antijene maruz kaldığı durumlarda Yorgun T hücre/Exhausted T cell (Tex) durumu oluşmaya başlar.
Aşağıdaki özelliklerin görülmesi yorgun T hücre geliştiğini göstermektedir.
Yorgun T hücre durumunda bazı fonksiyonlar devam eder ve uzun süre bu T hücreler yaşamaya devam ederler, bu sayede Tex'lerin immün homeostazı koruyarak patojenin sayısını sırladığı düşünülmektedir.
Viral enfeksiyonda ve kanserde, kronik antijen stimülasyonu T hücrelerinin yorulmasına neden olur. T hücrenin yorulması efektör fonksiyonunda ve proliferasyonunda azalmaya neden olur. Bununla birlikte immün checkpoint reseptörler inhibitörlerinin ekspresyonunda da azalma görülür.
T hücreleri kazanılmış bağışıklığın merkezinde yer alır ve sürekli olarak vücutta patojen arar. Her bir T hücresinde somatik olarak rekombine edilen T hücre reseptörü vardır. TCR'ye MHC molekülü ile sunulan antijenler, T hücresinin aktive olmasına, klonal olarak genişlemesine ve çeşitli efektör moleküller aracılığıyla enfekte hücrelerin ölmesine neden olur. Enfekte hücre temizlendikten sonra T hücreleri hafıza hücrelerine dönüşerek uzun süre kalıcı bir hal alır, böylece tekrar karşılaşıldığında hızlı bir şekilde patojeni temizler. Kronik enfeksiyonda ve kanserde yabancı antijen kolay bir şekilde temizlenemez ve T hücreleri kronik olarak uyarılır. Kronik şekilde uyarılan T hücreleri "yorulur". "Yorulan" T hücreleri düşük düzeyde efektör sitokin salgılar, proliferasyon kapasitesi, persistansı ve hücre yüzeyinde bulunan inhibitör reseptörlerlerin ekspresyonu azalır. Bütün bunlar T hücrelerinin etkinliğinin azalmasına neden olur. "Yorgun" T hücreleri kronik virüs enfeksiyonunda tanımlanmasına rağmen kanser gibi bir çok hastalıkta da T hücre yorulması durumunun ortaya çıktığı görülmektedir. T hücre yorulması immüno terapilerin etkinliğini de azaltmaktadır.
Daniel, B., Yost, K.E., Hsiung, S. et al. Divergent clonal differentiation trajectories of T cell exhaustion. Nat Immunol (2022). https://doi.org/10.1038/s41590-022-01337-5
Belk, J.A., Daniel, B. and Satpathy, A.T. Epigenetic regulation of T cell exhaustion. Nat Immunol 23, 848–860 (2022). https://doi.org/10.1038/s41590-022-01224-z